Soms zit je jaren te wachten totdat je eens een film voorgeschoteld krijgt die echt perfect zou moeten zijn. Vrijwel nummer 1 waardig. In principe weet je wel voor jezelf wat een film nodig zou moeten hebben om dat voor elkaar te krijgen. Maar het is het vaak allemaal net niet. Dan slaan ze uit de bocht, wordt het toch net iets te cliché, of behaalt het net niet de juiste kracht, is het of te kort of te lang. Na het zien van Hereditary en Midsommar moest er toch ook wel een tijd komen dat ik Beau is Afraid ging zien, maar de laatste tijd haak ik wel sneller af bij films die een te lange speelduur lijken te hebben. Toch ben ik hier maar eens aan begonnen... en ik heb zeker geen spijt.
In zijn twee vorige films wist Aster op een subtiel doch treffende wijze een menselijke psyche en gemoedstoestand te combineren met treffende horror. Rouw lijkt hier centraal te staan. Uit welke bewegingen Ari Aster dit verwerkt en bijna zo treffend en intensief neerzet, lijkt geheim te blijven. Maar je kan er bijna niet omheen dat Aster wel goed weet waar hij het over heeft. Familieverlies staat centraal. Hoe diep het raakt en wat voor werelden het creëert. Ja, en dat is natuurlijk alles behalve om te lachen voor een weldenkend mens. In Beau is Afraid lijkt hij met deze zelfde aspecten een hele andere richting uit te slaan. Dat van komedie, maar dan niet minder bizar, surreëel en pijnlijk.
Joaquin Phoenix. Wie kent hem niet sinds zijn sterke optreden in Joker? Dit gekwelde karakter mag hij nu behoorlijk aanscherpen in deze prent. Ik had er het een of ander over gelezen, maar ik had niet verwacht dat ik bepaalde termen al te serieus moest nemen. In deze prent speelt hij de eenzaat Beau. En Beau is bang.
Beau is diep getekend door zijn angstaanvallen en runt zijn sessies bij een psycholoog. Wat er op de oppervlakte broedt krijgen we nog niet te weten. Maar wat nu wel belangrijk is is dat hij een nieuwe dosis medicatie moet slikken. Wel in combinatie met water, anders wordt het zijn dood. Ondertussen lijkt dit het moment te zijn om na vele maanden zijn moeder weer eens op te zoeken die aan de andere kant van Amerika (of de hel ervan) leeft.
Want dan wordt je meegezogen in een wereld die niet alledaags is. Apocalyptisch bijna. Bij het moment dat een van de marktkramen gewoon doodleuk op straat geweren verhandeld weet je al genoeg. En dan zijn we nog lang niet klaar. De wereld om Beau heen lijkt met zijn gemoedstoestand mee te denken. De stadsbuurt waarin hij woont lijkt letterlijk een open inrichting van levensgevaarlijke gekken te zijn. (waaronder die naakte steker) Voor je het weet wordt je in een absurdistisch decor meegezogen en lijkt het einde nog lang niet in zicht te zijn. Het is de nacht voordat hij de vlucht naar zijn moeder moet halen. Maar dan verslaapt hij zich en dreigt hij zijn laatste vlucht te missen. En als het allemaal niet erger kan realiseert hij via een telefoontje dat zijn moeder een dag later is overleden. Een kroonluchter is op haar hoofdgevallen; aldus de postbode die toevallig een pakketje kwam bezorgen. Typisch.
Dan komen we bij het volgende opdracht. Hij moet de begrafenis bijwonen maar wordt geschept. Vervolgens belanden we niet alleen in een nieuw hoofdstuk, maar ook in een compleet ander scenario. Met dat cree stel die een vrijwillige inrichting heeft gemaakt (alsof iedereen in Amerika dat kan) en Beau hierin vergezeld wordt met een bipolaire tienerdochter en een ex-huurling met een shellshock. Ook die wietscene met die meiden was treffend. Vanaf dat ogenblik krijg je steeds meer door dat Beau is Afraid, net als de serie Euphoria, een aanklacht is tegen de Amerikaanse medicatie-industrie. En dat niet alleen... Maar we kijken verder.
Want in het derde hoofdstuk slaat de film weer compleet de andere richting op. Alsof er voor iedere liefhebber wat wils is. Maar relevant is het zeker. Hier komen we in een bos terecht met een wel hele vreemde bevolkingsgroepering en dan voornamelijk het toneelstuk dat hierom draait. Je zou het als een intermezzo kunnen zien. In dit toneelstuk richten we ons dan uiteindelijk op de levensweg van Beau. Nee, wacht eens even... op de vader van Beau. Dan lijken er zich paralellen te vormen in het tijdsbestek en raak je als kijker even de draad kwijt. En vervolgens moet er ook even plaats komen voor een geschifte actiescene die je ook eventjes in een jungle in oorlog doet wanen.
Uiteindelijk komen we in het vierde hoofdstuk terecht op de plek waar hij al die tijd zijn moest. De liefde van Ari Aster voor architectuur van huizen staat hier weer centraal. Beau is te laat, maar nu lijkt het echt tijd te worden om eens uitgebreid op de zaken in te gaan. Zaken die toch wel al dreigend dichterbij komen. Waarin geheimen, leugens, herinneringen en pijnlijke confrontaties de boventoon spelen.
Doorheen de film richten we ons ook op de jeugd van Beau, waarin een reis op een cruiseschip centraal staat en hij verliefd raakt op het meisje Elaine. Ook zijn relatie met zijn alleenstaande moeder komt hier aan bod, die vrijwel onderhuids wordt weergeven, maar je als kijker de rest mag invullen. Is hier sprake van een incestueuze verlangen en maakt zijn moeder uit jaloezie wijs dat Beau aan diezelfde desbetreffende erfelijke ziekte lijdt als zijn vader? Namelijk dat zijn "hartruis" dodelijk zal worden als hij ooit klaar zal komen?
Die scene waarin van zijn huis bijna een familiemuseum was gemaakt en hierin overduidelijk ook nog eens de neo-liberalistische pijnpunten uit de vorige eeuw blootgegeven worden; die in principe de opvoeding van Beau hebben verstoort en bepaald, werkt je op je lachzenuwen zo diep dat het gaat. En dan staat Elaine ineens op de stoep, en wil met hem naar bed.
En dan komen we, als het goed is, in de echte nachtmerrie terecht dat is bepaald door de band met zijn moeder; die gaandeweg in de film, dood of levend, steeds enger lijkt te worden. Met het nodige lot op de zolder van dien. WTF!! 😂
Het onderscheid tussen werkelijkheid en nachtmerrie; als die al te ontrafelen was, wordt hierin ook steeds vager en absurder. Werkend naar de afgrond. En vervolgens naar een rechtszaak die me een beetje aan Idiocrazy deed denken, maar dan zonder hoop. Om vervolgens nog lang na de aftiteling te blijven kijken.
Beau is Affraid. Wat moet ik zeggen? Forrest Gump in horrorland? De hel op aarde? Een doorgeschoten medicatiemaatschappij? Alternatieve werelden? Een avontuur in de hel? Misschien wel een combinatie van allemaal en voor de doorgewinterde kijker een ruime keuze aan genres: Komedie, horror, coming of age, actie, drama, mysterie en toneelstuk. Ari Aster heeft de psychische problemen nu wel heel creatief uitgebreid.
Voor mij was dit gewoon de perfecte film sinds jaren waarin echt alles uit de kast gehaald wordt en Aster hiermee zich echt naar de top heeft gewerkt. In jaren heb ik nog geen recente film gezien die zo geschift, diep, duidelijk, bizar en treffend is geweest en daarin combinaties maakt waar je u tegen zegt. Of Ari Aster zat aan de drugs of de coronaverveling maakte hem gek. Het zou en moet geen goede zaak zijn geweest!
5,0*
